សេរីភាព
ជំពូកទី ១ ៖ តម្លៃមនុស្ស (សច្ចធម៌ ព្រហ្មវិហារធម៌ ធម៌អហិង្សា ការអធ្យាស្រ័យ ការសន្តោសប្រណី សាមគ្គីភាព...)
មេរៀនទី ៥ ៖ សេរីភាព
នៅពេលដែលតម្រូវការរបស់មនុស្សត្រូវបានគេគោរព នាំឲ្យគេមានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញ សមត្ថភាពរបស់គេ ប្រកបដោយគំនិតច្នៃប្រឌិត និងធ្វើឲ្យសមត្ថភាពរបស់គេ កាន់តែរីកចម្រើន ។
១.និយមន័យសេរីភាព ជាអ្វីដែលមនុស្សគ្រប់រូបប្រាថ្នាចង់បានគ្រប់ៗគ្នា ។ តាមសេចក្តីប្រកាសអំពី សិទ្ធិមនុស្សនៅឆ្នាំ១៧៨៩ របស់ប្រទេសបារាំង បានឲ្យនិយមន័យសេរីភាពថា ជាអំណាច ឬសិទ្ធិក្នុង ការបំពេញសកម្មភាពអ្វីមួយ ដែលមិនធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ប្រយោជន៍អ្នកដទៃ ។ បើតាមវចនានុក្រមខ្មែរ សេរីភាព មានន័យថាអំណាច ដែលអាចធ្វើអ្វីបានតាមអំពើចិត្ត ប៉ុន្តែស្ថិតក្រោមច្បាប់ ។ ឯលោក កាល់ម៉ាក់ បានពោលថា សេរីភាពគឺជាការទទួលស្គាល់ ការគោរព និងការបំពេញដោយម្មត់ចត់នូវតួនាទី និងភារកិច្ច របស់ខ្លួន ។
ដូចនេះ សេរីភាពគឺជាអំណាចក្នុងការធ្វើអ្វីបាន កុំឲ្យតែប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃ ។
តាមន័យនេះ សេរីភាព សម្គាល់បាននូវភាពធ្វើអ្វីៗ
បានតាមចិត្តដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ទោះបីក្នុងគំនិតក្ដី ជំនឿក្ដី និងសកម្មភាពសព្វបែបយ៉ាងក្ដី អាចធ្វើបានតាមចិត្ត ឲ្យតែស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់កំណត់ ។
២.ទស្សនៈរបស់ទស្សនវិទូមួយចំនួន ស្ដីពីសេរីភាព
·
ហ្សង់ ហ្សាក់រូសូ(Jean Jacque Rausseau) មនុស្សខុសពីសត្វត្រង់មនុស្សមាន
សមត្ថភាព ក្នុងការជ្រើសរើសយកសកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលគេអាចធ្វើបានមកអនុវត្ត ។
·
ដេ កាត (Descart) សេរីភាព គឺស្ថិតនៅត្រង់ការទទួលស្គាល់ការពិត ព្រោះជនគ្មានសេរីភាព ពុំហានទទួលស្គាល់ការពិតទេ ឃើញអាក្រក់ថាល្អ ឃើញស ថាខ្មៅ ។
·
បួ ស៊ុយអេ សេរីភាព ជាសិទ្ធិធ្វើអ្វីៗ ដែលច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យធ្វើ់ ។
·
អាល់ ប៊ែកាមុស(Albert Camus) សេរីភាព ជាការភ្ញាក់ខ្លួន ដោយដឹងថាជីវិតរបស់យើងទាំងអស់គ្នាសព្វថ្ងៃ គឺជាជីវិតឥតន័យ ហេតុនេះ យើងត្រូវធ្វើខ្លួនដើម្បីរកន័យពិតឲ្យជីវិតមានន័យ ។
·
ស្សង់ ប៉ូសាត្រ(Jean Paul Sartre)សេរីភាព គឺជាភាពធ្វើអ្វីៗដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ។
ក្នុងន័យនេះ លោកឲ្យមនុស្សមានសេរីភាពស្មើគ្នា ដោយមិនគិតពីវណ្ណៈ ឬមុខងាររបស់អ្នកតូច ឬអ្នកធំ អ្នកមានបុណ្យសក្តិ អ្នកក្រ ឬអ្នកមានឡើយ ។
៣. រូបភាពនៃការមានសេរីភាព
ក) រូបភាពនៃការមានសេរីភាព
សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ សេរីភាពនៃការបង្កើតសមាគម
ខ) ប្រភេទសេរីភាព
សេរីភាពធម្មជាតិ សេរីភាពពលរដ្ឋ សេរីភាពនយោបាយ សេរីភាពសេដ្ឋកិច្ច
៤.ផលនៃការមានសេរីភាព
លោក យ៉ន ស្ទយអាមីល បានអះអាងថា សេរីភាព មានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការធ្វើឲ្យមាន សច្ចធម៌ និងទទួលបានជោគជ័យ ។
គំនិតរបស់មនស្សម្នាក់ៗ ឬក្រុមមួយតែងតែមានការខ្វះចន្លោះ
ឬការភ័ន្តច្រឡំ ។ ដូច្នេះ សេរីភាព ក្នុង ការបញ្ចេញមតិ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងអ្វីដែលមិនត្រឹមត្រូវ ឬខ្វះចន្លោះ ។
ក្នុងប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម...ជាឧបករណ៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុងការប្រឆាំងនឹងការរំលោភសិទ្ធិប្រជាជនពីសំណាក់អ្នកមានប្រាក់ និងមានអំណាច ។ ជាការពិត ទីណាគ្មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទិតៀន ទីនោះត្រូវតែទទួលរងនូវការគាបសង្កត់ កេងប្រវ័ញ្ច អយុត្តិធម៌ អំពើពុករលួយ បក្សពួកនិយម និងអំណាចផ្ដាច់ការ
។ ផ្ទុយទៅវិញ សង្គមមានសេរីភាព សង្គមនោះមាន ៖យុត្តិធម៌ សន្តិភាព និងស្ថេរភាពយូរអង្វែង ។
សំណួរ ៖
1)
ដូចម្ដេចដែលហៅថា សេរីភាព
?
2)
ប្រៀបធៀបទស្សនៈរបស់ទស្សនវិទូមួយចំនួនទាក់ទងនឹងសេរីភាព ?
3)
ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សត្រូវការសេរីភាព ?
4)
តើការប្រើ សេរីភាព ដោយខ្វះការទទួលខុសត្រូវ នឹងនាំឲ្យមានផលអាក្រក់អ្វីខ្លះដល់មនុស្ស និងសង្គម ?
5)
ចូរអ្នកឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្រើប្រាស់សេរីភាពរបស់អ្នកកន្លងមក តើមានភាពត្រឹមត្រូវ និងស្របច្បាប់ ឬទេ ?